Ginseng Nedir? Ginseng Faydaları Nelerdir?

Ginseng nedir?

Ginseng 5000 yıllık geçmişi olan, kökleri insan vücuduna benzediğinden "insan otu" ismini almış, çok yıllık (perennial) bitki türlerinden biridir. Güçlü iyileştirme özelliklerinden dolayı botanik isimi yunancada "Panax" yani "tam iyileştirme" adını almıştır.

Okuldan veya işten eve geldiğinizde kendinizi yorgun ve halsiz mi hissdiyorsunuz? Sevdiğiniz işi yapacak kadar bile enerjiniz kalmadı mı? Gün içerisinde sebebini bilmediğiniz stresli misiniz? O halde bu makaleyi baştan sona kadar okumanızı öneririm, ginseng nedir sorusunun cevabı sorunlarınızın çözümü olabilir, şahsen denedim ve etkisini gördüm.

Ginseng binlerce yıldır uzak doğuda kullanılmasına karşın dünyada ve ülkemizde yaygın kullanım geçmişi en fazla 10 yıldır. Ginseng Siberi'de, Kore'de, Çin’de ve Kuzey Amerika’da uzun yıllardır kullanılan ve bilinen bir bitkidir. Ginseng ailesi 11 üyeden oluşur ancak en bilinen ve tıbbi amaçlarla kullanılan tipleri Amerikan ginsengi (Panax quinquefolius), Kore ginsengi (Panax ginseng) ve Sibirya ginsengi (Eleutherococcus senticosus) isimleri ile bilinmektedir.

Bu isimlerdeki "Panax" kelimesi ise Yunanca tam iyileşme demek olan panacea kelimesinden türetilmiş olan bir kelimedir. Ginseng kelimesi ise Çincede insan otu anlamına gelen (rénshēn) kelimelerden türetilmiştir. Sebebide aşağıdaki resimde gördüğünüz gibi bitki kökünün insan vücuduna benzerlik göstermesidir. Bu benzerlikten dolayı eski dönemlerde insanlar bitkinin ilahi bir kaynağı olduğunu ve insan vucüduna bu sebeple iyi geldiğini düşünmektelerdir. 

Çin’de yaklaşık 5000 yıllık geçmişi olan bir bitkidir ve özellikle eski Hint ketibelerinde bu bitkinin kökünden kutsal olarak bahsedilmektedir. Eski çin yazıtlarında ise bitkinin bir çok hastalığın tedavisinde nasıl kullanılacağına dair yazılar mevcut. Ginseng bitkisi yaprağı ve meyvesi olmasına karşın sadece kökü tedavide kullanılır ve yetiştirmesi çok uzun zaman alan bir bitkidir, Ginseng kökü yetişkin seviyeye gelebilmek için en az 6 yıl toprak altında bulunmalı, 7-8 yaşına gelmiş olan bitkinin kökünün çapı 10 santimetre kadar olmaktadır. Beyaz ya da kırmızı renklerde olabilir. Kore ginsengi bu bitki türünün en etkili bireyi olarak kabul edilmektedir.

GİNSENG ÇEŞİTLERİ

Yukarıda bahsettiğim gibi birçok Ginseng çeşidi mevcuttur ve bu çeşitlerin oluşumu daha çok yetiştirildikleri coğrafya ile alakalıdır, tabi farklı bölgelerde yetişen ginseng türlerinin farklı etkileri ve kullanım alanları olmakta. Ginseng kökünün içeriğinde bir çok farklı tip Ginsengosid dediğimiz maddelerden bulunur ve bu maddelerin herbiri farklı tedavi amaçlar için kullanılabilmektedirler. aşağıda ginseng çeşitlerini inceleyebilirsiniz: 

Kore Ginsengi

En çok adını duyabileceğiniz ginseng çeşidi Kore ginsengi'dir. Kore ginsengi (Panax ginseng) en çok Kore, Çin ve Sibirya bölgesinde yetişir ancak Kore Ginsengi denmesinin en büyük sebebi bu bçlgenin yetiştirilmesi için en uygun bölge olması ve doğal olarak en çok burada yetişmesidir. Kore ginsengi söylenenlere göre 100 yıl yaşayabilir ve ne kadar çok toprak altında kalırsa o kadar faydalıdır. Topraktan çıkarıldıktan sonra üretim şekline göre 2 isim alır, bunlar Kırmızı Ginseng ve Beyaz Ginseng'dirler. Yapılan bilimsel araştırmalara¹ göre kırmızı kore ginsenginin etkileri beyaz kore ginsengine göre daha fazladır, bu sebepten en çok kırmızı kore ginsenginin adını duyarsınız. Kore ginsengi 20-22 ginsenosid içerir.

Kırmızı Ginseng

Kırmızı ginseng en az 6 yıllık taze ve soyulmamış ginseng kökünün, 100 derece sıcak buharda en az 3 saat bırakılarak ve daha sonra en çok %15 nem oranlı bir ortamda kurutularak üretilir, bu aşamalardan geçen Ginseng kökü kırmızı rengi aldığından Kırmızı Kore Ginsengi olarak bilinir. Yapılan araştırmalara² göre sıcak buhar ginsengin biyo aktivite özelliğini yüksek oranda arttırmaktadır, hatta eğer 120 derecede bu proses gerçekleşirse antioksidan özelliği 8 kat ve kanı sulandırarak damarlarn rahatlama etkisini 32 kat arttırabilir.

Beyaz Ginseng

Beyaz ginseng soyulmuş ginseng köklerinin güneşte veya sıcak hava akımında kurutulması ile elde edilir, yaklaşık olarak aynı içeriğe sahiptir ancak sıcak buharda bırakılmadığından etken maddelerinin etkisi daha azdır.

Amerikan Ginsengi

Amerikan ginsengi (Panax quinquefolius) ginseng ailesinin önemli üyelerindendir ve amerikada 1700'lü yıllardan beri çzellikle kızılderililer tarafından kullanılmaktadır. Amerikan ginsengi de kızılderililer arasında kutsal bir değere sahipti ve tedavi amaçlı olarak halen kullanılmaktadır. 

Amerikan ginsengi daha önce bahsettiğimiz kore ginsengine kıyasla daha fazla Ginsengosid içerir (29) ancak tedavi aşamasına gelindiğinde kore ginsenginin daha iyi sonuçlar verdiği görülmüştür, bunun sebebi tedavi amaçlı kullanılan Ginsenosidlerin miktarı amerikan ginsenginde daha düşük olmasıdır.

Sibirya Ginsengi

Sibirya ginsengi (Eleutherococcus senticosus) her nekadar Ginseng adını taşısa ve aynı zamanda ginseng türleri ile aynı bileşiklere ve etkilere sahip olsada aslında ginseng ailesinden değildir, hatta Amerikada "Sibirya Ginsengi" adı ile satışı isim haklarından dolayı yasaklanmıştır ve Eleuthero ismi ile satılabilmektedir. sibirya ginsengi içindeki etken maddenin adına eleutheroside denir ve araştırmacılara göre immün sistemin çalışmasını teşvik edici özelliğe sahiptir. Aynı zamanda içerdiği polysaccharides sayesinde kan şekerinide düşürebilir. diğer ginseng tiplerine kıyasla hakkında çok fazla araştırılmış veri bulunmamakta ancak yapılan çalışmalar kore ginsengine kıyasla daha az enerji arttırıcı ve iyileştirici özelliğe sahiptir.

Çin Ginsengi

Çin Ginsengi aslında kore ginsengi ile aynı sayılır ve aradaki farkın daha çok etki farkıdır diyebiliriz, çin ginsengi daha düşük oranda ginsenosid içerdiğinden daha az önerji verecektir, bu sebeple daha çok çocuklarda ve yaşlılarda kullanılması önerilir, güneşte kurutulduğundan beyaz renklidir.

GİNSENG KULLANIMI

Bitkinin kökleri genellikle kuru halde bütün ya da dilimlenerek kullanılmaktadır. Bitkinin yaprakları da yine genellikle kurutulmuş olarak satılır ve bazen bitkinin kökünün kullanıldığı gibi kullanılmaktadır. Yaprakların çay yapılarak kullanımının daha yaygın olduğu ise söylenilebilir. Ginseng kullanımı geleneksel yöntemlerin dışına da taşmıştır. Ginseng bazlı maddeler enerji içeceklerinde ve bazı kozmetik ürünlerde kullanılmaktadır. Kullanıcı sayısı tüm dünyada artan ve ticari olarak da değerlendirilmeye başlayan bitkinin yabani ginseng türü oldukça azalmış hatta yakın dönemde yok olma tehlikesi ile karşılaşabileceği bir duruma gelmiştir. 3000 yıl kadar önce Çin’de gözlere parlaklık vermek gibi amaçlarla kullanılmaya başlayan bitki günümüzde alternatif tıbbın önemli kabul ettiği bitkilerin başında gelmeye başlamıştır.

Bitki köklerini hazırlamak ise oldukça kolay bir iş olarak kabul edilebilir. Ginseng kökü toz haline getirildikten sonra yarım tatlı kaşığı kadar toz bir bardak su ile birlikte kaynama noktasına ulaşana kadar ısıtılır. Bu şekilde ve kısık ateşte yaklaşık olarak on dakika kadar demlenmesi beklenir. Bu işlemi günde 3 sefer gerçekleştirebilir ve her seferde bir bardak olmak üzere günde üç bardak içebilirsiniz. Ayrıca eczanelerde ginseng bitkisinin kapsül haline getirilmiş olan formlarını da bulabilirsiniz.

Bitkinin çok faydalı olmasının yanı sıra neden olduğu birçok yan etki sayılabilir. Bulantı, baş ağrısı, düşük tansiyon ve yüksek tansiyon, burun kanaması, ishal, meme ağrısı gibi yan etkileri olduğu bilinir. Bazı kaynaklar uykusuzluğa da neden olduğunu belirtir ama bazı kaynaklar ise bu iddiayı yalanlamaktadır. Antidepresanlarla karıştırıldığında ise mani başlangıcına neden olabileceği söylenmektedir. Bu nedenle hamile kadınlar, depresyon nedeniyle tedavi görenler, kalp, böbrek ya da tansiyon sorunları olan kişiler doktora danıştıktan sonra ginseng kullanmaya başlarlarsa uygun bir davranış şekli sergilemiş olurlar. 

GİNSENGİN FAYDALARI

• Kırmızı ginseng faydaları dediğimizde ilk akla gelenlerden cinsel gücü arttırmak özelliği olması. Afrodizyak özelliği göstermekte, doğurganlıkla ilgili sorunların aşılmasına yardımcı olmakta ve sperm sayısının çoğalmasını sağlamaktadır.
• Amerikan ginsengi faydası yapılan araştırmalara göre tümör gelişimini engellediğini ortaya koymuştur.
• Kırmızı kore ginsenginin faydası çok kuvvetli bir antioksidan olmasıdır, bu sayede yaşlanmayı geciktirici bir ilaç olarakta kullanılmaktadır.
• Fiziki olarak güçlenmenize yardımcı olur, yorgunluk veya halsizlik gibi problemleri aşmanıza yardımcı olur, vücudunuzun dayanıklılığının artmasını sağlar.
• Yine yapılan araştırmalar sonucunda Beyaz Kore ginsengi kullanan Alzheimer hastalarında algılama yetisinin arttığı gözlemlenmiştir.
• Kan şekerini düşürdüğünü gösteren araştırmalar yapılmıştır. Bu nedenle şeker hastaları tarafından kullanılabilecek olan önemli takviyelerden bir tanesi olarak kabul edilmektedir.
• Kalp ve damar hastalıklarında olumlu etkiler yarattığı gözlemlenmiştir.
• Radyasyona maruz kalmak hücreleri tahrip eden bir durumdur. Ginsengin olumlu özelliklerinden bir tanesi de söz konusu tahribatın azalmasına yardımcı olmasıdır.
• Yaşlılık nedeniyle ortaya çıkan bazı olumsuzlukları, belirtileri engellediği gözlemlenmiştir.
• Merkezi sinir sistemi üzerinde olumlu etkilerinin bulunduğu ve güçlenmesini sağladığı bilinmektedir.
• Bağışıklık sistemi tüm hastalıklarla mücadele etmeniz için vücudunuzun gerçekleştirebileceği etkinliklerin hayata geçirilmesini sağlamaktadır. Ginseng bu sistemi destekleyerek hastalıklardan korunmanıza yardımcı olmaktadır.
• Bronşit ya da astım gibi rahatsızlıklar nedeniyle sorun yaşayan kişilerin faydalanabileceği bir takviyedir. Bu hastalıklara iyi gelmesi ile bilinmektedir.
• Kolestrolünüzün düşmesine yardımcı olarak daha sağlıklı bir yaşam sürmenizi sağlamaktadır.
• İnsan beyni henüz sınırları kestirilemeyen bir bilgisayar olarak kabul edilmektedir. Ginseng zihinsel kapasitenizin artmasını sağlayan bir takviye olarak sınırları zorlamanıza yardımcı olur.
• İştah açıcı özellikleri bulunmaktadır.
• Midesi ile ilgili sorunlar yaşayan kişilere yardımcı olacaktır. Sindirim sisteminin çalışmasını düzenler ve problemlerin ortadan kalkmasını sağlar.
• Çeşitli stres faktörlerinin etkisiz hale gelmesine yardımcı olur, vücudunuzun bu konularda daha dirençli bir hale gelmesini sağlar.
• Diş ve diş eti hastalıkları gibi rahatsızlıklar yaşayan kişilere yardımcı olabilecek özellikleri vardır.
• Ginseng Anjiyogenez önleme özelliği sayesinde obezite sorunlarıyla savaşmanızda yardımcı olur.³

Sonuç olarak ginsengin faydaları yapılan araştırmalarca ve binlerce yıllık deneyimlerle kanıtlanmış durumda ancak her sağlıklı besinde olduğu gibi farklı kişilede farklı etkileri olabildiğinden her zaman ginsengi dikkatli kullanmanız gerekmekte, ginseng çocuklara verilmemeli, yaşlı ve hasta olan kişilerin doktor tavsiye etmediği sürece kullanmamaları gerekmektedir. Ginseng kökü doğru kullanıldığı taktirde çok faydalı ve etkili sonuçlar göstermektedir, tabi bu kullandığınız ginsengin kalitesi ve tipinede bağlı olduğundan iyice araştırıp almanızda fayda var.